Ruim vijf miljoen euro, verdeeld over zes beurzen, heeft wetenschapsfinancier NWO toegekend voor onderzoek naar innovatieve meetmethodes om ziekten beter te begrijpen en behandelen. Twee van deze beurzen gaan naar onderzoekers van het UMC Utrecht. Hiermee kunnen zij beter onderzoek doen naar preventie van hersenziekten. Ook minder afhankelijkheid van dierproeven is een doel.

for English, click here

In het UMC Utrecht gaat een NWO-beurs van een miljoen euro naar associate professor radiologie Natalia Petridou, waarmee zij cerebrovasculaire functies bij ziekte en gezondheid in beeld brengt. De tweede beurs, van 1.3 miljoen euro, is voor hoogleraar gliabiologie van hersenziekten Elly Hol en hoogleraar moleculaire celbiologie en immunologie Elga de Vries van het Amsterdam UMC. Zij doen innovatief onderzoek naar mini-hersenen. Omdat de projecten van de drie onderzoekers onder gezondheidsonderzoek naar ziekte en preventie vallen, moeten de modellen die zij ontwikkelen straks toepasbaar zijn op meerdere ziekten en effect hebben voor meerdere patiëntengroepen. 

Betere meetmodellen bouwen voor hersenziekten
“Veel van onze huidige meetmodellen zijn niet voorspellend genoeg als het gaat om of en hoe effectief een behandeling zal zijn in een patiënt met een specifieke hersenaandoening”, zegt hoogleraar translationele neurowetenschappen Jeroen Pasterkamp, voorzitter van het speerpunt Brain in het UMC Utrecht. “Verder is in veel gevallen het ziekteproces nog onvoldoende in kaart gebracht om een model te bouwen, bijvoorbeeld in een kweekschaaltje in het lab of met behulp van computertechnieken. Ik ben ontzettend blij met de toegekende subsidies. Hiermee kunnen Natalia en Elly betere meetmodellen bouwen met een specifieke focus op bloedvaten en de bloedhersenbarrière, de plek waar bloedvaten en de hersenen samenkomen.”

Eén miljoen voor in beeld brengen cerebrovasculaire functies
In haar onderzoeksproject richt Natalia zich op het verder in kaart brengen van het bloedvatstelsel in de hersenen. Hierbij gebruikt ze imaging technieken en microscopie om zo beter te kunnen voorspellen wat er precies gebeurt bij bepaalde hersenaandoeningen. Ze ontwikkelt een computermodel van de kleinste hersenbloedvaten en de interactie met neuronen. Dit model kan worden gebruikt om functionele MRI te optimaliseren, zodat de ernst van hersenziekten zoals ALS, Alzheimer, Huntington en Parkinson beter in beeld gebracht wordt en het model helpt bij vroegere opsporing en diagnose van deze ziekten. Het is in de toekomst toepasbaar op meerdere ziekten en kan het effect hebben voor meerdere patiëntengroepen. 

Onderzoek naar mini-hersenen: een stap dichterbij
Samen met haar Amsterdamse collega Elga de Vries gaat Elly aan de slag om humane mini-breintjes te voorzien van bloedvaten en zo een relevanter kweekmodel van de menselijke hersenen te maken. Met dit onderzoek, genaamd CONNECT, willen Elly en Elga een menselijk cel-model ontwikkelen, waarin ze de opname van medicijnen door de bloed-hersenbarrière kunnen testen. Vanuit menselijke stamcellen ontwikkelen zij met de nieuwste technologie bloed-hersenbarrièrecellen. Deze koppelen zij vervolgens aan mini-hersenen. De aanpak leidt tot een meetmodel dat dichter bij de patiënt staat dan de huidige cel- en diermodellen. Zo komt de ontwikkeling van geneesmiddelen voor hersenziektes een stap dichterbij. Ook het nieuwe model van Elly en Elga is straks bruikbaar voor meerdere ziekten en patiëntgroepen.

Foto: bloedvaten en de bloedhersenbarrière